Polonia pozytywnie zaskoczyła w wyborach parlamentarnych w 2019 roku. Nie tylko do urn poszło prawie dwa razy więcej rodaków za granicą niż w poprzednich wyborach w 2015 roku, ale 93% z tych nowo zmobilizowanych osób zagłosowało na opcje prodemokratyczne. Pokazuje to, że w Polonii tkwi bardzo niedoceniany i nie w pełni wykorzystany prodemokratyczny potencjał.

W artykule opublikowanym przed wyborami przekonywałem, że Polonia jest bardziej liberalna niż nam się wydaje. Problem tkwi w tym, że ta liberalna część jest zniechęcona do udziału w wyborach, gdy równocześnie radykałowie mobilizują swój zagraniczny elektorat. W prasie cały czas można napotkać tytuły: „Wyniki wyborów parlamentarnych 2019. Głosowanie za granicą. PiS wygrywa w Stanach Zjednoczonych” lub „Jak głosowali Polacy za granicą? PiS zdecydowanie wygrywa w USA”, które wprowadzają swoich czytelników w błąd.

Głosy amerykańskiej Polonii stanowią jedynie 9% wszystkich oddanych za granicą i rozkładają się nierównomiernie. PiS zdecydowanie przegrywa na Zachodzie USA. Swoją przewagę w tym kraju zawdzięcza głównie bardzo licznej Polonii mieszkającej w Chicago i Nowym Jorku. Jest to jednak ewenement. Ogólnie 60% (starych i nowych) głosów za granicą zostało oddanych na Koalicję Obywatelską i Lewicę! Rezultat mógłby być korzystniejszy dla opcji prodemokratycznych, gdyby rodacy w kraju nie zniechęcali liberalnej Polonii do udziału w wyborach.

Prodemokratyczny potencjał Polonii ujawnił się już podczas organizowania się KOD-u. Polacy za granicą stanowili jedną z bardziej licznych grup. W tych wyborach Polonia wykazał się nie tylko znakomitym wynikiem, ale także prawie podwojoną frekwencją. Oddała ona 316 160 głosów – o 141 355 więcej niż poprzednio (174.805 w 2015 roku).

Tradycyjnie Polonia głosowała na kandydatów z listy warszawskiej. Trochę nieszczęśliwie jej głosy rozmywają się w tym olbrzymim okręgu stanowiąc jedynie 23%. Wielu moich znajomych była zdumiona, że musi wybierać kandydatów z Warszawy. Zastanawiam się, dlaczego nigdy nikt nie wpadł na pomysł, aby utworzyć oddzielny okręg wyborczy dla Polonii z własną polonijną listą kandydatów. Są przecież okręgi w kraju, w których oddano mniej głosów. Posiadanie swoich przedstawicieli w Sejmie i swojego senatora pozwoliłoby lepiej zająć się sprawami rodaków za granicą i wykorzystać ten potencjał w większym stopniu. To przecież 20 milionów osób!

Przyjrzyjmy się jednak dokładniej wynikom. Interesuje mnie tutaj grupa „nowych wyborców”, która nie głosowała w 2015 roku. W wyborach do sejmu 87% z nich opowiedziała się za KO lub Lewicą. PiS zyskał wśród nich jedynie 14%. Tymczasem Konfederacja i Kukiz z PSL nie tylko nie zdobyły nowych głosów, ale minimalnie straciły.

Trend prodemokratyczny jest jednak bardziej wyraźny w wyborach do Senatu, w których „nowi wyborcy” oddali 93% głosów na kandydatów krytykujących PiS za autorytaryzm tj. Kazimierza Michała Ujazdowskiego (KO) lub Pawła Kasprzaka (Obywatele RP), a jedynie 7% z nich zagłosowało na Marka Rudnickiego (PiS).

Obliczenia

NOWI WYBORCY ZA GRANICĄ

„Nowi wyborcy”: 140 691 = 314 261 (2019) – 173 570 (2015). Założyłem, że wszyscy, którzy głosowali w 2015 roku głosowali również w 2019 roku i nie zmienili oni swoich preferencji.

Ugrupowania podzieliłem na 3 kategorie:

Prodemokratyczne (KO i Lewica)
PiS
Radykalna Prawica (Konfederacja, Kukiz i PSL)

Z przyczyn technicznych PSL nieszczęśliwie zaliczyłem do Radykalnej Prawicy. Ugrupowanie to nie jest jednak popularne wśród Polonii, dlatego nie ma to dużego znaczenia dla tej analizy. W 2015 roku partie tworzyły inne bloki. Pominąłem ugrupowania ze znikomą liczbę głosów. Przydział do kategorii wygląda następująco:

Prodemokratyczne (PO, Nowoczesna, Lewica, Razem)
PiS
Radykalna Prawica (Kukiz, Korwin, PSL)

Wyniki w wyborach do Sejmu w 2019 roku dla zagranicy

Komitet	głosy	%
KO	122 389	38,95%
Lewica	64 960	20,67%
Prodemokraci	187 349	59,62%
PiS	78 218	24,89%
Konfederacja	35 779	11.39%
PSL (+Kukiz)	12 915	4,11%
Radykalna Prawica	48 694	15,49%
Ważne głosy	314 261

Wyniki w wyborach do Sejmu w 2015 roku dla zagranicy

Komitet	głosy	%
PO	32 259	18,59%
Nowoczesna	15 948	0,19%
Razem	9 475	5,46%
Lewica	7 956	5,58%
Prodemokraci	65 538	37,82%
PiS	58 343	33,61%
Kukiz	26 573	15,31
Korwin	21 767	12,54
PSL	797	0,46%
Radykalna Prawica	49 137	28,31%
Obywatele do Parlamentu	266	0,15%
Ruch Społeczny	186	0,11%
Ważne głosy	173 570

Nowi wyborcy w wyborach do Sejmu w 2019 roku

Kategoria	2015	2019	Nowi wyborcy	%
Prodemokraci	65 538	187 349	121 811	86,58%
PiS	58 343	78 218	19 875	14,13%
Radykalna Prawica	49 137	48 694	-443	-0,31%
Pozostali	452	0	-452	-0.32%
Ważne głosy	173 570	314 261	140691

Wyniki w wyborach do Senatu w 2019 roku dla zagranicy

Kandydat	głosy	%
Kazimierz Michał Ujazdowski	173 431	56,13%
Cezary Paweł Kasprzak (Obywatele RP)	46 660	15,10%
Prodemokraci	220 091	71,23%
Marek Rudnicki (PiS)	88 915	28,77%
Ważne głosy	309 006

Wyniki w wyborach do Senatu w 2015 roku dla zagranicy

Kandydat	głosy	%
Barbara Borys-Damięcka (PO)	57 510	34,35%
Katarzyna Elżbieta Pawlak (Bezpartyjna)	31 479	18,80%
Prodemokraci	88 989	53,53%
Anna Maria Anders (PiS)	78 452	48,85%
Ważne głosy	167 441

Nowi wyborcy w wyborach do Senatu w 2019 roku

Kategoria	2015	2019	Nowi wyborcy	%
Prodemokraci	88 989	220 091	131 102	92,61%
PiS	78 452	88 915	10 463	7,39%
Ważne głosy	167 441	309 006	141 565

Katarzynę Elżbietę Pawlak zaliczyłem do kategorii prodemokratycznej. Najprawdopodobniej jej głosy rozłożyły się pomiędzy PiS i kandydatów prodemokratycznych, co oznacza, że rzeczywista liczba „nowych wyborców” głosujących na kandydatów prodemokratycznych jest większa niż 93%.

Kolejka do lokalu wyborczego w Nowym Jorku. Fot. Jacek Duda

Podsumowanie

Nie wiem jaki procent jest potrzebny, aby móc powiedzieć, że prawie wszyscy „nowi wyborcy” w Polonii mają preferencje prodemokratyczne, ale myślę, że jesteśmy blisko. Należy odnotować, że oddanie głosu za granicą wymaga znacznie większego wysiłku niż w Polsce. Najpierw trzeba zadbać o to, aby mieć ważny paszport, co dla osób przebywających z dala od konsulatów nie jest trywialne i czasami wymaga nawet przelotu samolotem. Następnie należy się zarejestrować w ambasadzie. Procedura wymaga uwagi, bo okno czasowe, kiedy można to zrobić, jest dosyć krótkie. Zrozumienie jej może też być zbyt skomplikowane dla niektórych osób. PiS zlikwidował możliwość głosowania korespondencyjnego. Tymczasem dotarcie do lokalu wyborczego wymaga często kilkugodzinnej podróży lub przelotu samolotem. Nie wszyscy mogą sobie na taki wysiłek pozwolić. Do tego Polonia na każdym kroku jest zniechęcana przez rodaków do udziału w wyborach. W praktyce oddanie głosu wymaga bardzo dużej determinacji i nie da się tego porównać z sytuacją wyborcy w Polsce, który może zagłosować idąc po drodze po bułki.

Frekwencja za granicą mogłaby być zdecydowanie lepsza, gdyby umożliwić głosowanie przez Internet oraz zachęcać Polonię do udziału. Wybory za granicą są też okazją, aby spotkać się z innymi Polakami. Można by przecież zorganizować jakiś lokal, gdzie Polacy po oddaniu głosu mogliby się spotkać, napić kawy, zjeść ciastko, poznać się i ze sobą porozmawiać. Tymczasem wyborca po kilku godzinach jazdy nie zawsze ma nawet możliwości skorzystania z toalety w lokalu wyborczym. Własne polonijne listy wyborcze z polonijnymi kandydatami również przyczyniłyby się do zwiększenia zainteresowania. Jak widać wiele jeszcze można poprawić.